پتوزیس یا افتادگی پلک زمانی اتفاق می افتد که پلک بالایی به روی چشم می افتد. احتمال دارد که پلک مقدار کمی افتادگی داشته باشد یا به قدری زیاد باشد که مردک چشم را بپوشاند. پتوزیس ممکن است دید عادی را نیز محدود یا مختل کند.
بیماری ممکن است در کودکان و بزرگسالان رخ بدهد. خوشبختانه، این بیماری قابل درمان است و میتوان هم دید و هم ظاهر فرد را بهبود بخشید.
علائم پتوزیس چیست؟
مهمترین علامت، افتادگی در یک یا هر دو چشم است. دردناک نمیباشد ولی میتواند دید را مختل کند. ممکن است برای بهتر دیدن نیاز به عقب دادن سر خود و بالابردن چانه باشد و یا شاید برای دید بهتر، نیاز به بالا بردن ابروها یا بالا کشیدن پلک ها باشد. ممکن است بعد از مدتی، این حرکات روی سر و گردن تأثیر بگذارد.
دلیل این بیماری چیست؟
دو نوع دلیل برای افتادگی پلک ها وجود دارد:
دلایل ارثی پتوزیس
احتمالاً موارد پتوزیس ارثی به دلیل فقدان رشد ماهیچه ها، به خصوص ماهیچه بالا نگه دارنده یا ماهیچه مولر، که موقعیت و حرکت پلک ها را کنترل میکنند، باشد و شاید پتوزیس به دلیل بیماری مزمنی است که باعث عدم ارتباط مغز و ماهیچه های چشمی میشود.
بلفاروفیموز (تنگی شکاف چشم)، پتوزیس و سندرم اپیکانتوس اینورسوز (epicanthus inversus) بیماری های مزمنی هستند که با یک جهش ژنتیکی به وجود میآیند و روی سیر تکاملی پلک تأثیر می گذارند. افراد مبتلا به این نوع ناهنجاری، دید محدودی دارند. این ناهنجاری ها شامل موارد زیر میشوند:
- پتوزیس (افتادگی پلک)
- بلفاروفیموزیس (تنگی شکاف چشم یا محدودیت در باز کردن چشم)
- تلکانتوس (افزایش فاصله کانتوس داخلی چشم ها)
- اپی کانتوس اینورسوس (تاخوردگی پوست پلک پایینی به سمت بالا و گوشه داخلی چشم)
سندرم دوئن (یا سندرم رتراکسیون دوئن) یک ناهنجاری ارثی حرکتی چشم است. افراد مبتلا به این سندرم توانایی محدودی در حرکت دادن هر دو چشم به درون و سمت بینی (نزدیک کردن) یا بیرون و سمت گوش ها (دور کردن) و یا هر دو دارند.
وقتی چشم های بیمار به داخل و سمت بینی حرکت میکند، کره ی چشم به سمت داخل کشیده میشود، چشم ها باریک میشوند و ظاهری همانند افتادگی پلک را به وجود می آورند.
سندروم دوئن سه نوع است و هر کدام با محدودیتی که ایجاد میکند، تفکیک میشود. این بیماری در نتیجه یک جهش ژنی میباشد، ولی فقط 10% از موارد مدل خانوادگی داشته اند.
سندرم مارکوس گان، یا عارضه مارکوس گان، ناهنجاری کمیابی در کودکانی تازه متولد شده با افتادگی پلک است. وقتی فک کودک به شکل خاصی حرکت داده میکند، چشم بیمار بازتر میشود که به عنوان Jaw winking (چشمک زدن مدام وغیرارادی هنگامی که دهان باز است) نیز شناخته میشود. اعمال زیر میتواند باعث باز شدن نرمال چشم شود:
- جلو دادن فک
- باز کردن دهان
- جویدن
- قرار دادن فک در سمت مخالف چشم آسیب دیده
- مکیدن
- لبخند زدن
وقتی فک به موقعیت طبیعی و ناهنجار خود باز می گردد، پلک ها دوباره دچار افتادگی میشوند. مبتلایان به سندرم مارکوس گان معمولاً فقط یک چشم درگیر دارند، اگر چه در مواردی نادر افتادگی پلک در هر دو چشم مشاهده شده است. دلیل این بیماری ناشناخته است، اما محققین بر این عقیده اند که احتمالاً ژنتیک و ارتباط ضعیف عصبی در این بیماری دخالت دارند.
علل اکتسابی افتادگی چشم
در بزرگسالان علت ایجاد پتوزیس، میتواند از موارد بی اهمیت تا کشنده متغیر باشد. اگرچه دلایل شدید معمولاً شامل علائم بیشتری از افتادگی ساده پلک میباشند.
دلایل کم اهمیت افتادگی چشم
افزایش سن
هر چقدر سن بیشتر میشود، بافت های پیوندی شل تر و سست تر میشوند. این اتفاق در افراد مسن که مکرراً چشمان خود را می مالند یا سابقاً عادت به مالیدن چشمانشان داشته اند، متداول تر است.
کمبود خواب
اگر مدتی را بدون داشتن خواب مناسب در شب بگذرانید، متوجه افتادگی ظاهری در پلک های خود خواهید شد. این موضوع اتفاقی نیست. کمبود خواب میتواند علت افتادگی پلک باشد، زیرا در حقیقت، چشمان شما خسته میشوند. وقتی می خوابید، ماهیچه های لواتور (بالابرنده) استراحت میکنند و تقویت میشوند؛ بنابراین، در روز بعدی، قادر به باز نگه داشتن چشم ها خواهند بود. اگر خواب مناسب دریافت نشود، ماهیچه های لواتور – درست مثل ماهیچه های دیگر- فرسوده و ضعیف میشوند.
استفاده از لنز های چشمی سفت
تحقیقات نشان می دهند که استفاده از لنزهای تماسی سفت احتمال ابتلا به پتوزیس اکتسابی را تا 20 برابر افزایش می دهند.
استرس
بعضی از تحقیقات ارتباطی بین پتوزیس و استرس پیدا نکرده اند، اما مطالعات دانشگاه پزشکی هند شواهدی را برای تفاوت بین پتوزیس ایجاد شده با ناهنجاری عصبی مثل ضعف ماهیچه های صورت (myasthenia gravis) و پتوزیس همراه با استرس، نشان دادهاند.
پتوزیس مرتبط با استرس، افتادگی در پلک بالا و ابرو را بروز میدهند و با خستگی و ضعف همراه است. توضیح دقیق اینکه استرس چگونه روی پتوزیس تأثیر میگذارد، همچنان تحت بررسی میباشد.
داشتن جراحی چشم در گذشته
روش هایی که در آن از اسپکولوم برای باز نگه داشتن چشم در طول عمل استفاده میکنند، یکی از دلایل شناخته شده پتوزیس هستند. این امر به خاطر مکانیسم عمل اسپکولوم است که پلک ها را می کشد و به جراحان اجازه دسترسی کاملی را به چشم می دهد.
دلایل پر اهمیت پتوزیس اکتسابی
توجه داشته باشید که این دلایل تا حد زیادی نادر میباشند؛ اما دانستن آن ها خالی از لطف نیست:
کم کاری تیروئید
شاید عجیب باشد اما مشکلات تیروئید میتواند منجر به بروز افتادگی پلک شود. وقتی غده تیروئید مقدار کمتری از هورمون تیروئید را ترشح کند، ممکن است تحرک صورت کاهش یابد و باعث کند صحبت کردن و پتوزیس شود.
افرادی مبتلا به کم کاری تیروئید باید معمولاً هورمون هایی را برای بقیه عمر دریافت کنند تا علائم را خنثی کنند.
فلج عصب سوم
عصب جمجمه ای سوم مسئول حرکت چهار عضله تا از شش عضله هستند. ماهیچه هایی که حرکات رو به داخل، بالا، پایین و دوارنی چشم ها را کنترل میکنند. این ماهیچه ها انقباض مردمک و موقعیت پلک بالایی را نیز کنترل میکنند.
در صورت وجود فلج عصب سوم که دراثر صدمات ارثی و اکتسابی، تومور مغزی، آنوریسم، عفونت یا مواردی دیگر به وجود آمده است، منجر به افتادگی پلک و همچنین علائم متعدد دیگر میشود.
سکته
سکته، ایست ناگهانی جریان خون در مغز است که منجر به افتادگی صورت (مخصوصاً در یک سمت)، تضعیف ماهیچه ها و لکنت زبان میشود.
اگر به طور ناگهانی دچار پتوزیس همراه با بی حسی، گیجی یا هر نوع علائم دیگری از موارد بالا شدید، نیاز به مراقبت های فوری پزشکی دارید.
سکته وضعیت اورژانسی است که میتواند کشنده باشد و در صورت درمان نشدن، باعث تخریب غیر قابل بازگشت شود.
درمان افتادگی پلک
روش های زیر برای درمان افتادگی پلک استفاده میشوند:
روش های درمانی خانگی
تأثیرگذاری درمان های خانگی بستگی به علت و شدت افتادگی پلک دارد، اما شاید در ابتدا بخواهید موارد زیر را نیز امتحان کنید
استفاده از چای کیسه ای بابونه
بابونه عامل ضد التهابی دارد که میتواند به درمان این بیماری کمک کند. قبل از استفاده ازکیسه ها، آنها را در یخچال بگذارید. سپس روی چشم ها قرار دهید. دراز بکشید و کیسه ها را به مدت 20 دقیقه روی چشم های خود نگه دارید. این عمل را قسمتی از روال روزمره زندگی خود کنید و از فواید آن بهره مند شوید.
با استفاده از مواد طبیعی یک لوسیون خانگی برای توانبخشی به چشمانتان بسازید
یک قاشق غذا خوری ماست ساده، چهار قاشق غذاخوری ژل آلوئه ورا، دو قاشق غذاخوری جو دوسر و پنج برش از خیار پوست کنده را داخل مخلوط کن بریزید تا به حالت خمیری دربیاید. این ترکیب را به مدت 20 دقیقه روی پلک های خود بگذارید، سپس با آب خنک آبکشی نمایید.
خیار نیز درمان عالی برای افتادگی پلک ها میباشد
به سادگی تکه های خنک شده خیار را به مدت 5 تا 20 دقیقه روی چشم های خود قرار دهید.
یخ میتواند تأثیر شگفت انگیزی روی موارد خفیف بگذراد (بستگی به علت اصلی دارد)
شستن صورت با آب بسیار سرد پوست را سفت میکند و افتادگی پلک را رفع میکند.
سعی کنید از انگور بیشتری در رژیم غذاییتان استفاده کنید
انگور گزینه ای مناسبی است و شامل مقادیر زیادی رزوراترول میباشد. رزوراترول، برخی فرایندهای پیری سلول را کاهش می دهد و یا حتی از بروز آنها جلوگیری میکند.
البته، مفید بودن روش های درمان خانگی 100% تضمین شده و مفید نیستند. احتمال اینکه نیاز به درمان یا مداخله حرفه ای باشد نیز همیشه وجود دارد.
ورزش پلک
اگر شما متوجه شدید که چشمانتان بیشتر از پیش خسته و سست به نظر میآیند، پلک هایتان سنگین هستند، احتمالاً تمرینات افتادگی پلک میتوانند برای شما کمک کننده باشند.
اگرچه هیچ مطالعه علمی برای مشخص شدن میزان عملکرد خوب این روش انجام نشده است، اما محققان قطعاً میدانند که استفاده بیشتر از ماهیچه ها میتواند با اثرات ضعف و فرسودگی ماهیچه ها مقابله کند و اغلب منجر به قدرت عضلانی بیشتر و ظاهر لیفت شده در ناحیه مورد نظر بشود.
قطره های چشمی
برای موارد موقتی افتادگی چشم، ممکن است قطره چشمی لوپیدین به بهبود سریعتر کمک کند. زیرا این نوع قطره ها باعث انقباض سریعتر پلک ها میشود و همانند تمرینات ورزشی افتادگی پلک عمل میکند.
درمان بدون نیاز به جراحی افتادگی پلک
بعضی روش ها برای درمان افتادگی پلک بدون نیاز به عمل جراحی به صورت زیر میباشند:
ژل های تزریقی (جوودرم یا رستیلین)
برای پوست شل شده بالای پلک، تزریق ژل در شقیقه ها و مستقیماً زیر ابرو میتوانند ابرو را به سمت بالا کشیده و مقداری از سستی پوست را برطرف کند.
اگر مشکل مربوط به ناحیه زیر چشم باشد، ژل را به گونه، گودی زیر چشم و حتی شقیقه ها تزریق میکنند که میتوانند گودی زیر چشم را کاهش بدهند و افتادگی چشم خفیف را بپوشاند.
مزایای ژل در درمان بدون نیاز به جراحی لیفت چشم چیست؟
چندین مزیت و فایده برای انتخاب استفاده از ژل ها در این نوع درمان وجود دارد که شامل:
- نتایج دقیق و طبیعی – پزشک متخصص زیبایی آموزش دیده و شایسته میتواند مقدار خیلی کمی از فیلر پوستی را داخل بعضی نواحی اصلی اطراف چشم، مثلاً اطراف شقیقه و زیر چشم، تزریق کند. این عمل به بازسازی ناحیه چشم به طور دقیق کمک میکند و برای ایجاد نتایج طبیعی که خوشایندتر، متناسب با فرم صورت و ساختار استخوان ها انجام میشود.
- بدون هدر رفتن وقت- برخلاف گزینه های جراحی لیفت چشم، ژل های تزریقی به دوره ترمیم نیاز ندارند، بنابراین، میتوان فوری به فعالیت های معمول روزانه ادامه داد. در مقابل، گزینه های جراحی ممکن است دوره بهبودی سختی داشته باشند و شامل بستری بیمارستانی بیست چهار ساعته یا بیشتر بشوند.
- تغییر شل شدگی پوست – به دلیل از دست دادن حجم، پلک ها ممکن است شروع به شل شدگی و افتادگی کنند و این موضوع ممکن است باعث بشود ناراحت، خسته یا عصبانی به نظر برسید، در حالی که این احساسات را ندارید. با استفاده از ژل های تزریقی و افزودن آن ها به ناحیه ابرو و شقیقه در مقادیر کم، متناسب با ساختار ظاهری صورت خود، این پوست های شل شده میتواند تغییر شکل بدهند و به شکل سابق بازگردند.
- درمان گودی زیر چشم – همانند بالا کشیدن چشم ها و پلک ها، ژل های تزریقی به صورت مؤثری برای درمان گودی زیر چشم که ممکن است باعث حلقه های تیره زیر چشم بشوند، استفاده میشوند.
پلاکت درمانی یا درمان با پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)
PRP نوع دیگری از تزریق زیبایی است که به جوان سازی بافت های پوست کمک میکند و احتمالاً ظاهر بسیار جوانتری را ایجاد میکند.
مزایای PRP
بعضی از مزایای این روش جوانسازی چشم و پلک های افتاده است که به صورت زیر میباشند:
- به خاطر چگونگی عملکرد پلاکت ها در پوست، نتایج قابل لمس خواهند بود.
- تأثیرات پایدار هستند. بر اساس نوع پوست و بدن، این روش میتواند به مدت یک تا دو سال شما را دارای پوست بهتر کند.
- یک روش طبیعی است. برخلاف فیلرهای پوستی و کنترل کننده های عصبی، برای PRP از خون خود شما استفاده میشود
- مدت زمان درمان کوتاه میباشد. بر اساس گستردگی درمان (اینکه چه مقدار از پوست نیاز به درمان دارد) و عوامل دیگر، مدت زمان درمان میتواند بین 30 دقیقه تا یک ساعت باشد.
درمان با فرکانس های رادیویی
آلترا تراپی و ترمی تایت (ThermiTight) روش های دیگری هستند که به تحریک تولید کلاژن کمک میکند، در نتیجه به پوست در کاهش چین و چروک کمک میکند. پزشک از دستگاهی استفاده میکند که انرژی فراصوت را منتشر میکند و کلاژن سازی را در ناحیه ی درمانی مورد نظر تحریک میکند.
فواید فراکانس رادیویی
درهنگام انجام این روش بر روی پلک های شما، دستگاه بر اساس نوع پوست شما تنظیم میشود. این انرژی بی خطر، مطمئن و بدون عوارض جانبی است. در حقیقت، درمان با فرکانس رادیویی درمانی غیر تهاجمی است.
فرسایش پوست وجود ندارد، بنابراین نیازی به نگرانی در مورد نتایج ناخوشایند احتمالی وجود ندارد. روند درمان و افزایش تولید کلاژن رویدادی طبیعی در بدن است، بنابراین فقط بدن باید ترمیم شود.
لیزر تراپی
به عنوان لیزر بازسازی پوست نیز شناخته میشود، لیزر درمانی چین و چروک ها را به وسیله لیزر فرسایشی با حذف لایه های بالایی پوست، درمان میکند. ایده ای جدید است و بعد از درمان سلول های پوستی یکنواخت تر به جای سلول های قبلی رشد میکنند.
فواید لیزر درمانی برای پلک های افتاده
لیزر بازسازی پوست میتواند نتایج پوستی خوبی را ارائه دهد. لایه زیرین پوست را گرم میکند و باعث تقویت تولید کلاژن میشود. پوست را در ناحیه درمان تحریک میکند تا پوست به راحتی و با ظاهری یکنواخت تر ترمیم شود.
درمان توسط جراحی افتادگی پلک ها
بلفاروپلاستی نوعی از جراحی است که افتادگی پلک ها را ترمیم میکند و ممکن است شامل حذف پوست، عضله و چربی اضافی شود. همچنان که سن بالا میرود، پلک ها کشیده میشوند و ماهیچه هایی که از آن ها پشتیبانی میکنند، ضعیف میشوند. در نتیجه، ممکن است چربی اضافه در بالا و پایین پلک ها جمع شود که باعث به وجود آمدن شل شدگی ابرو، افتادگی پلک های بالا و پف در زیر چشم ها شود.
فواید بلفاروپلاستی
فواید این روش شامل موارد زیر میباشد:
بازیابی فرم جوانتر بالای چشم ها
واضح ترین دلیل برای جراحی پلک بالایی که بلفاروپلاستی پلک نامیده میشود، داشتن ظاهری جوانتر است.
همه ما پوستی نازک و ظریف در بالای پلک بالایی خود داریم. در گذر زمان، این پوست کلاژن (پروتئین طبیعی که پوست را سفت میکند) کمتر و کمتری دریافت میکند و زمانی که این اتفاق بیوفتد، پوست نمیتواند جاذبه را تحمل کند، بنابراین پف و افتادگی در پلک ها ایجاد میشود.
نتایج طولانی مدت
جراحی روند پیری و پف کردن پوست را متوقف نمیکند؛ اما به مدت پنج تا ده سال پایدار خواهد بود.
جای زخم جزئی
بعد از دوره ترمیم اولیه، بیشتر بیماران به سختی میتوانند برش های پوستی خود را ببینند.
عوارض جانبی جراحی
معمولاً بعد از جراحی پلک موقتاً عوارض زیر را تجربه خواهید کرد:
- پلک های بی حس و پف کرده که به سختی روی هم قرار می گیرند (به سختی چشم بسته میشود)
- چشمان حساس، آزرده و اشک بار- این حالت ممکن است برای چندین هفته ادامه یابد.
- کبودی که شبیه کبودی چشم به نظر میرسد
- جای زخم – که در نهایت تقریباً ناپدید میشود
به ندرت مشکلات جدی زیر را خواهید داشت:
- آسیب به ماهیچه های چشم
- افتادگی و بیرون زدگی پلک پایین
- پلک پایین به سمت پایین کشیده و سفیدی چشم در زیر عنبیه دیده شود (انقباض پلک)
- اختلال دیداری – به شدت نادر است و در بلند مدت دید بهتر میشود.
- خونریزی زیاد
- ایجاد لخته خون در رگ ها
- عفونت
- واکنش آلرژیک به داروی بی حسی و بیهوشی
پرسش و پاسخ
آیا افتادگی پلک از بین میرود؟
در بیشتر موارد، یا به طور طبیعی و یا از طریق مداخله پزشکی، بیماری درمان میشود.
ویژگی های متقاضی مناسب برای بلفاروپلاستی چیست؟
بهترین متقاضیان برای این عمل، افرادی هستند که در وضعیت سلامتی خوب قرار دارند و در مورد خواسته خود واقع بین هستند.
آیا تمرین های پتوزیس کارایی دارند؟
متأسفانه هیچ ورزش تائید شده ای برای درمان هنگامی که افتادگی پلک بر اثر ابتلا به پتوزیس باشد، وجود ندارد.
آیا لیفت چشم ارزش انجام دادن را دارد؟
جراحی برای افرادی که میخواهد جوانتر و در نواحی چشمی شاداب تر به نظر برسند، ارزش انجام دادن را دارد.