زگیل نوعی عفونت پوستی است که ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) عامل ایجاد آن است. این عفونت باعث می‌شود برآمدگی‌های هم‌رنگ پوست و زبری روی پوست تشکیل شود. عفونت ناشی از ویروس پاپیلوم انسانی مسری است و در اثر لمس کردن فرد دچار زگیل ممکن است به این عفونت مبتلا شوید. زگیل عموماً روی دست ایجاد می‌شود، البته احتمال تشکیل شدن زگیل روی صورت، گردن، زیربغل، زانو و ناحیه تناسلی نیز وجود دارد.
دلایل ایجاد شدن زگیل روی صورت، گردن و زیربغل
هرچند HPV عمدتاً از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود، احتمال انتقال ویروس و ایجاد زگیل در اثر تماس پوستی مستقیم نیز وجود دارد. بنابراین اگر با زگیل باز روی بدن یک نفر تماس داشته باشید، ممکن است خودتان نیز دچار زگیل شوید.
به‌همین ترتیب ممکن است زگیل از یک بخش بدن به بخش دیگر منتقل شود. این انتقال در صورتی رخ می‌دهد که فرد به زگیل دست بزند و سپس بخش دیگری از بدنش را با دست آلوده لمس کند.
همچنین اگر به سطحی دست بزنید که قبلاً فرد آلوده با آن تماس داشته است، ممکن است زگیل روی بدن شما نیز ایجاد شود. HPV ویروس بسیار مقاومی است و می‌تواند مدت طولانی روی انواع سطوح زنده بماند.
انواع زگیل
زگیل مسطح و زگیل فیلی‌فرم گونه‌های شایعی از زگیل‌های صورت هستند که در این بخش درباره آنها صحبت خواهیم کرد.
زگیل مسطح
زگیل مسطح دور خراش‌ها یا بریدگی‌های پوست ایجاد می‌شود. در نتیجه زگیل مسطح در ناحیه‌هایی که معمولاً اصلاح می‌شود، مانند صورت و زیربغل بسیار شایع است.
زگیل مسطح معمولاً هم‌رنگ پوست است، رویه صاف و همواری دارد و اندازه‌اش 1 ـ 7 میلی‌متر است. همچنین زگیل‌های مسطح معمولاً به صورت گروهی و خوشه‌ای ایجاد می‌شوند.
زگیل فیلی فرم
زگیل فیلی‌فرم ظاهر نوک‌تیز و نخ‌مانندی دارد و به سرعت رشد می‌کند. زگیل فیلی‌فرم معمولاً نزدیک دهان، چشم و بینی ایجاد می‌شود.
زگیل روی بدن چه کسانی ایجاد می‌شود؟
کودکان بیشتر مستعد ایجاد زگیل هستند، چون بدنشان را مرتب می‌برند و زخم می‌کنند. البته همه می‌توانند دچار زگیل شوند. افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی یا دارای سیستم ایمنی ضعیف مانند سالمندان نیز در برابر ویروس عامل ایجاد زگیل آسیب‌پذیرتراند.
متخصص پوست چگونه زگیل را تشخیص می‌دهد؟
متخصص پوست می‌تواند زگیل را با نگاه کردن به آن تشخیص بدهد؛ البته متخصص در موارد نادر لازم می‌داند که نمونه‌برداری از پوست برای تایید تشخیص اولیه انجام شود. اگر لازم باشد که بیوپسی یا نمونه‌برداری انجام شود، پزشک زگیل را برمی‌دارد و به آزمایشگاه می‌فرستد. متخصص بخش کوچکی از زگیل را با میکروسکوپ در آزمایشگاه بررسی می‌کند.
نمونه‌برداری عملی است که متخصصین پوست آن را به سرعت و در کمال ایمنی انجام می‌دهند و اصلاً نباید باعث نگرانی و اضطرابتان شود.
روش‌های درمان زگیل صورت، گردن و زیربغل
وقتی سیستم ایمنی جنگیدن با ویروس را شروع می‌کند، زگیل غالباً خودبه‌خود از بین می‌رود. اما چون احتمال انتقال زگیل وجود دارد، ممکن است زگیل همراه با درد باشد و یا ظاهر ناخوشایندی داشته باشد، پزشک توصیه می‌کند که درمان انجام شود. در ادامه با روش‌های مختلف درمان زگیل آشنا می‌شوید.
کرایوتراپی
پزشک نیتروژن مایع را برای فریز یا منجمد کردن زگیل روی آن می‌زند، به این درمان کرایوتراپی می‌گویند. تاول پس از فریز کردن ایجاد می‌شود. تاول و زگیل در نهایت کنده می‌شود. ممکن است لازم باشد که کرایوتراپی چند بار تکرار شود.
البته احتمال دارد کرایوتراپی لکه‌های تیره یا روشنی را روی پوست ایجاد کند. بنابراین شاید بهتر باشد بیماران با پوست بسیار روشن یا بسیار تیره کرایوتراپی را برای درمان زگیل انتخاب نکنند.
کانتاریدین
متخصص پوست زگیل را با دارویی به نام کانتاریدین می‌پوشاند که باعث تاول زدن می‌شود. سپس پزشک از بیمار می‌خواهد که کانتاریدین را پس از سه تا چهار ساعت یا به محض ایجاد شدن زگیل یا شروع درد از روی پوست پاک کند.
چون استعمال کانتاریدین با خطر تاول زدن همراه است و این عارضه در برخی افراد شدید است، متخصص پوست معمولاً کانتاریدین را روی زگیل‌های صورت نمی‌زند.
الکتروسرجری و کورتاژ
الکتروسرجری (سوزاندن) درمان خوبی برای زگیل‌های شایع و فیلی‌فرم است. کورتاژ از طریق تراشیدن (کورتینگ) زگیل با یک چاقوی تیز یا ابزار کوچک قاشقی‌شکل انجام می‌شود. این دو روش غالباً هم‌زمان به کار برده می‌شود. متخصص پوست زگیل را با تراشیدن قبل یا بعد از الکتروسرجری برمی‌دارد. اگر درمان زگیل دشوار باشد، متخصص پوست از یکی از روش‌های زیر استفاده می‌کند.
لیزردرمانی
لیزردرمانی یکی از روش‌های از بین بردن زگیل‌ها، به‌ویژه زگیل‌هایی است که به درمان‌های دیگر واکنش نشان نداده‌اند. متخصص پوست ناحیه زگیل را پیش از لیزردرمانی با تزریق دارو به‌طور موضعی بی‌حس می‌کند.
ایمونوتراپی
اگر زگیل در برابر درمان‌های قدیمی مقاوم باشد، ایمونوتراپی برای مقابله با ویروس به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. در این عمل از یک ماده شیمیایی موضعی مانند دیفن‌سیپرون استفاده می‌شود. دیفن‌سیپرون واکنش آلرژیک خفیفی را برمی‌انگیزد که باعث از بین رفتن زگیل می‌شود.
لایه‌برداری با مواد شیمیایی
اگر زگیل از نوع مسطح باشد، معمولاً تعداد بسیار زیادی زگیل ایجاد می‌شود. چون تعداد زگیل‌ها زیاد است، متخصص پوست غالباً روش‌های «لایه‌برداری» را برای درمان زگیل‌ها تجویز می‌کند. در این روش باید هر روز در خانه از داروی لایه‌برداری استفاده کنید. از جمله داروهای لایه‌برداری می‌توان به سالیسیلیک اسید، ترتینوئین و گلیکولیک اسید اشاره کرد. از این میان داروها سالیسیلیک اسید داروی قوی‌تری است که می‌توانید آن را از داروخانه تهیه کنید.
جراحی زگیل
جراحی غالباً برای برداشتن زگیل فیلی‌فرم انجام می‌شود و پزشک زگیل را با اسکالپل می‌تراشد یا می‌برد. گاهی لازم است که درمان چند بار تکرار شود.
درمان‌های خانگی زگیل صورت
با توجه به حساس بودن ناحیه‌های صورت و گردن باید پیش از امتحان کردن درمان‌های خانگی زگیل حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک راهنمایی‌تان می‌کند و کرم مناسب را تجویز می‌کند تا در خانه استفاده کنید.
زگیل نزدیک به چشم یا داخل بینی را هرگز در خانه درمان کنید. بعضی داروها مانند سالیسیلیک اسید را هرگز نباید روی گردن یا صورت بزنید، چون باعث سوختگی پوست حساس می‌شود. هر نوع درمان خانگی را باید در نهایت احتیاط انجام بدهید و ابتدا برای اطمینان از بی‌خطر بودنش با پزشک مشورت کنید.
در این بخش چند درمان خانگی را برای از بین بردن زگیل معرفی می‌کنیم:
- عصاره سیر: سیر حاوی ترکیبی به نام آلیوم ساتیووم است که خاصیت ضدویروسی دارد. یک حبه سیر تازه را له کنید، تکه‌های سیر را روی زگیل بگذارید و روی آن را با چسب یا نوار پانسمان بپوشانید. هر روز این کار را انجام بدهید.
نکته: سیر باعث ایجاد سوختگی‌های شیمیایی روی پوست می‌شود. بنابراین اگر احساس خارش یا سوزش کردید یا گزگز شدید شد، سیر را بردارید و موضع را بشویید.
- آب‌لیمو: آب‌لیمو حاوی سیتریک اسید است که برای نابود کردن ویروس پاپیلوم انسانی مفید است. آب‌لیموی غلیظ را روی صورت نزنید. مطالعات نشان می‌دهد که آب‌لیموی رقیق‌شده با آب می‌تواند زگیل مسطح را ظرف شش هفته از بین ببرد.
- آب آناناس: داده علمی برای تایید این اثر وجود ندارد، اما شواهد بیانگر موثر بودن آب آناناس برای از بین بردن زگیل صورت برخی بیماران است. اگر به مدت چند هفته هر روز از آب آناناس استفاده کنید، ممکن است آنزیم‌های موجود در آب آناناس زگیل را بسوزاند. آب آناناس را هر شب قبل از خواب با گوش‌پاک کن مستقیماً روی زگیل بزنید، این کار را به مدت چند هفته انجام بدهید.
نکته: چنانچه حین امتحان کردن درمان‌های خانگی دچار ناراحتی شدید یا پوستتان سرخ شد، درمان را متوقف کنید و از پزشک بخواهید روش دیگری را به شما معرفی کند.
نتایج درمان زگیل
ویروس زگیل درمان قطعی ندارد، بنابراین ممکن است زگیل دوباره روی همان محل یا نقطه‌ای جدید دوباره ایجاد شود. زگیل جدید گاهی اوقات به محض از بین رفتن زگیل قدیمی تشکیل می‌شود؛ این وضعیت زمانی پیش می‌آید که زگیل‌های قدیمی سلول‌های ویروسی را پیش از درمان شدن روی پوست بریزند. درنتیجه زگیل‌های جدید دور زگیل‌های اولیه رشد می‌کند. بهترین راه برای پیشگیری از ایجاد زگیل این است که متخصص پوست زگیل‌های جدید را به محض ظاهر شدن درمان کند.
عوارض زگیل
اکثر زگیل‌ها بدون ایجاد هیچ مشکل مهمی از بین می‌روند؛ اما بعضی زگیل‌ها باعث بروز عوارضی مانند مشکلات زیر می‌شوند:
- سرطان: HPV و زگیل‌های گردن با چند نوع سرطان مانند سرطان گردن و گلو (اوروفارنژیال) مرتبط اند. با تزریق واکسن HPV می‌توانید خطر ایجاد زگیل‌های تناسلی را کاهش دهید.
- بدشکلی: زگیل در بیمارانی که سیستم ایمنی‌شان ضعیف است، به صورت خوشه‌های زشت و ناخوشایند روی دست، صورت و بدن ایجاد می‌شود.
- عفونت: در صورت دستکاری کردن یا بریدن زگیل احتمال بروز عفونت وجود دارد. باکتری‌ها می‌توانند از محل زخم باز روی پوست وارد بدن شوند.
پیشگیری از زگیل‌های صورت، گردن و زیربغل
هیچ راهی برای پیشگیری از ایجاد زگیل وجود ندارد. بااین‌حال با رعایت توصیه‌های زیر می‌توانید خطر سرایت ویروس را کاهش دهید یا پخش شدن زگیل را متوقف کنید:
- روی زگیل را با تیغ اصلاح نکنید.
- عادت جویدن ناخن یا دستکاری پوسته‌های کوتیکول ناخن را ترک کنید.
- از حوله، دستمال، لباس، ناخن‌گیر، تیغ یا دیگر وسایل شخصی به‌طور اشتراکی استفاده نکنید.
- به زگیل دیگران دست نزنید.
- واکسن HPV را دریافت کنید و از کاندوم استفاده کنید تا از ایجاد زگیل تناسلی جلوگیری کنید.
- پاهای خود را خشک نگه دارید تا از انتقال زگیل کف پا پیشگیری کنید.
- سعی کنید زگیل را نخارانید، دستکاری نکنید یا نبرید.
- در رختکن عمومی، ناحیه استخر یا حمام عمومی دمپایی یا کفش بپوشید.
- حوله‌تان را پس از هر بار دوش گرفتن در مکان‌های عمومی مانند باشگاه یا استخر بشویید.
پرسش‌های متداول
زگیل تا چه مدت روی بدن باقی می‌ماند؟
بدن غالباً به مرور زمان در برابر ویروس پاپیلوم انسانی مقاوم می‌شود و با زگیل مقابله می‌کند. اما ناپدید شدن زگیل ممکن است چند ماه یا حتی دو سال طول بکشد. زگیل‌های بزرگسالان غالباً مدت طولانی‌تری، احتمالاً چند سال یا بیشتر دوام می‌آورد. بعضی زگیل‌ها اصلاً از بین نمی‌رود. پزشکان مطمئن نیستند که چرا بعضی زگیل‌ها ناپدید می‌شود و بعضی روی بدن باقی می‌ماند.
آیا زگیل خطرناک است؟
زگیل معمولاً بی‌خطر است. اکثر زگیل‌ها ظرف چند ماه یا چند سال خودبه‌خود از بین می‌رود. اما اگر زگیل پخش شود، دردناک باشد یا ظاهرش بیمار را ناراحت کند، می‌توان برای درمانش اقدام کرد.
می‌توانم زگیل را ببرم؟
به‌هیچ وجه زگیل را خودتان نبرید! هرچند از نظر تکنیکی ممکن است که خودتان زگیل را با یک برش کوچک بردارید و برخی مدعی‌اند که زگیل را خودشان با موفقیت جراحی کرده‌اند، بریدن زگیل توسط خودتان فکر بسیار بد و خطرناکی است. ممکن است به ویروس یا عامل خطرناک‌تری آلوده شوید و ویروس HPV را به بخش‌های دیگر بدن منتقل کنید.
چه زمانی باید به خاطر زگیل به پزشک مراجعه کنم؟
- اگر زگیل مرتب زخم و باز می‌شود و در نتیجه خطر عفونت کردن یا انتشار ویروس را افزایش می‌دهد.
- چنانچه به خاطر زگیل خجالت می‌کشید.
- اگر زگیل روی ناحیه تناسلی یا راست‌روده (رکتوم) ایجاد شده است.
- اگر زگیل می‌خارد.
- اگر به نظر می‌رسد زگیل عفونت کرده است، یعنی سرخ است یا ترشحات چرکی دارد.
زگیل صورت می‌تواند دیگر ناحیه‌های بدن را عفونی کند؟
بله، زگیل می‌تواند از یک بخش بدن به بخش‌های دیگر منتقل شود، همان‌طور که از یک نفر به نفر دیگر سرایت می‌کند. اگر زگیل روی یک ناحیه از بدن را دستکاری کنید، لمس کنید یا بخراشید، سپس به ناحیه دیگری از بدن دست بزنید، احتمال انتقال زگیل به بخش دوم وجود دارد.
